Chùa Thiền Tôn
Chùa Thiền Tôn được sáng lập bởi tổ sư Liễu Quán. Năm 1708, chỉ là một ngôi chùa nhỏ lợp lá được dựng tạm thời để Ngài thiền định. Sau khi Ngài viên tịch, mộ và tháp của Ngài đã được xây dựng trên đất của chùa. Ngôi chùa mới được xây dựng khoảng 500 mét phía sau mộ của Ngài vào năm 1746 với sự giúp đỡ của Đô Thống Mai Văn Hoan, người phục vụ trong triều đình của Chúa Nguyễn Phúc Hoạt, và sự đóng góp của các tín đồ ở huyện Triệu Phong, tỉnh Thuận Hóa và huyện Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Nam vào thời điểm đó. Chiếc chuông lớn của chùa được đúc vào thời gian này, có niên đại năm thứ 8 dưới triều Cảnh Hưng.
Chùa nằm ở thôn Ngũ Tây, làng An Cựu. Bên phải của chùa là núi Thiên Thai; vì thế chùa có tên là chùa Thiên Thai Thiền Tôn. Chùa còn được gọi là chùa Thiền Tôn Nội để phân biệt với chùa Thiền Tôn Ngoại ở làng Dương Xuân.
Sau khi tổ Liễu Quán viên tịch, các đệ tử lớn của Ngài là Tế Hiệp Viên Minh, Tế Hải Viên Giác, Tế Mãn Tổ Hoán và Tế An Lưu Quang, những vị thuộc thế hệ thứ 36 của tông phái Lâm Tế, kế tục quản lý chùa. Các Hòa Thượng Đại Huệ Chiếu Nhiên và Đại Nghĩa Trí Hạo sau đó kế tục trông nom chùa. Chùa được trùng tu lần đầu tiên trong thời Hòa Thượng Đại Huệ. Trong triều đại Tây Sơn cuối thế kỷ 18, theo lệnh, tăng chúng của chùa phải tách ra, khiến chùa không có người chăm sóc. Tuy nhiên, hai vị pháp sư Đạo Minh Phổ Tịnh và Đạo Tâm Trung Hậu vẫn cố gắng giữ gìn ngôi chùa.
Năm 1808, Pháp sư Phổ Tịnh được chính thức bổ nhiệm làm trụ trì chùa Thiên Thọ bởi Hoàng hậu Hiếu Khương, và giao cho Pháp sư Đạo Tâm Trung Hậu quản lý chùa Thiền Tôn. Vào thời điểm này, chùa được trùng tu lần thứ hai với sự cúng dường của bà Lê Thị Tá. Các pháp sư Đạo Tài Sở Trí, Tánh Thiên và Hòa Thượng Hải Nhuận kế tiếp quản lý chùa cho đến cuối thế kỷ 19. Đầu thế kỷ 20, Pháp sư Tâm Thiền tiếp tục trách nhiệm chăm sóc chùa Thiền Tôn. Theo thời gian, ngôi chùa dần dần xuống cấp.
Năm 1937, trong khi đang là trụ trì chùa Thanh Duyên, Hòa Thượng Trung Giác Nhiên cũng được bổ nhiệm làm trụ trì chùa Thiền Tôn. Ngài là đệ tử của Hòa Thượng Tam Tịnh. Hòa Thượng Trung Thủy Giác Nhiên đã nỗ lực trùng tu chùa với kế hoạch toàn diện, bao gồm chánh điện, tiền đường và các phòng phụ, mang lại cho chùa hình dáng như ngày nay.
Trong suốt 40 năm tại chùa Thiền Tôn, Hòa Thượng Trung Thủy Giác Nhiên đã có nhiều đóng góp quan trọng, như khai sáng tăng chúng và tín đồ, khôi phục kỷ luật và trật tự trong chùa, cải tiến kiến trúc chùa, và tham gia tái tổ chức các chi nhánh Phật giáo. Năm 1973, Ngài đảm nhiệm chức vụ Tăng Thống Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất. Ngài viên tịch năm 1979 ở tuổi 102 và tháp của Ngài được dựng trong khuôn viên chùa.
Cho đến ngày nay, chùa Thiền Tôn vẫn bảo tồn được kiến trúc cổ và hệ thống thờ cúng truyền thống. Chánh điện của chùa được chia thành ba phần. Ở phần giữa, tượng ba vị Phật của Quá khứ, Hiện tại và Tương lai được đặt ở tầng cao nhất. Tượng chính của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni được đặt phía trước các tượng đó. Cuối cùng, tượng của ba vị Bồ Tát: Phổ Hiền, Chuẩn Đề và Văn Thù được đặt ở tầng thấp hơn so với tượng Phật Thích Ca Mâu Ni. Bên trái chánh điện là ba tượng của Xá Lợi Phất, Bồ Tát Quán Thế Âm và Ca Diếp. Bên phải là bàn thờ Địa Tạng.
Hai bàn thờ phụ ở hai bên chánh điện mỗi bên có 5 tượng Thập Điện Minh Vương. Trước hai bàn thờ phụ này là hai bàn thờ nhỏ hơn. Bên trái có tượng Quan Thánh, bên phải có các tượng Thổ Thần, Táo Quân, Sứ Giả Giám Trai và Hỏa Thần. Phía sau chánh điện được dùng để thờ cúng các vị tổ sư của chùa cũng như những người đã có công lớn với chùa.
Nhà thơ nổi tiếng Nguyễn Du, người từng làm quan trong triều đình Nguyễn, đã từng viếng thăm chùa. Từ cảnh chùa ẩn hiện sau những tán lá mùa thu, một lão hòa thượng như đứng giữa những đám mây trắng, cùng với chiếc chuông cổ lớn tượng trưng cho triều đại Cảnh Hưng, Nguyễn Du đã hồi tưởng lại những kỷ niệm trong quá khứ. Điều này đã khơi dậy cảm hứng để ông sáng tác bài thơ nổi tiếng:
Phía đông thành có ngôi chùa trên núi Thiên Thai.
Con đường dường như khó khăn với dòng sông ngăn cách.
Hình dáng cổ xưa ẩn hiện trong lá vàng mùa thu.
Mây trắng che khuất bóng của vị sư từ triều đại trước.
Ta tiếc vì tuổi già không thể giữ lời hứa với thiên nhiên.
Chiếc chuông cổ vẫn còn đó như năm trước khi ta đến,
Gợi nhớ lại những kỷ niệm xưa.
Hiện nay, Hòa Thượng Thích Thiện Siêu là trụ trì chùa Thiền Tôn và đã có nhiều cải thiện để duy trì danh tiếng của chi phái Thiền của Tổ Liễu Quán.
Thiền Tôn Pagoda
Thiền Tôn Pagoda was founded by the Zen Master Liễu Quán. In 1708, it was just a small thatched Pagoda built temporarily for his meditation practice. After his passing, his tomb and stupa were built on the Pagoda grounds. A new Pagoda was constructed about 500 meters behind his tomb in 1746, with the help of Đô Thống Mai Văn Hoan, a court official serving Lord Nguyễn Phúc Hoạt, and the contributions of devotees from Triệu Phong District, Thuận Hóa Province, and Quảng Ngãi District, Quảng Nam Province. The Pagoda's large bell, cast at this time, dates back to the 8th year of the Cảnh Hưng reign.
The Pagoda is located in the Ngũ Tây hamlet, An Cựu village. To the right of the Pagoda is Thiên Thai Mountain, which is why the Pagoda is named Thiên Thai Thiền Tôn Pagoda. It is also called Thiền Tôn Nội Pagoda to distinguish it from Thiền Tôn Ngoại Pagoda in Dương Xuân village.
After Master Liễu Quán passed away, his prominent disciples, Tế Hiệp Viên Minh, Tế Hải Viên Giác, Tế Mãn Tổ Hoán, and Tế An Lưu Quang, who were from the 36th generation of the Lâm Tế Zen lineage, continued managing the Pagoda. Later, Venerables Đại Huệ Chiếu Nhiên and Đại Nghĩa Trí Hạo took over. The first restoration of the Pagoda occurred during Venerable Đại Huệ's time. In the late 18th century, during the Tây Sơn Dynasty, under orders, the Pagoda's monks were dispersed, leaving the Pagoda without caretakers. However, two Dharma masters, Đạo Minh Phổ Tịnh and Đạo Tâm Trung Hậu, still tried to maintain the Pagoda.
In 1808, Dharma Master Phổ Tịnh was officially appointed as the abbot of Thiên Thọ Pagoda by Queen Mother Hiếu Khương and entrusted Dharma Master Đạo Tâm Trung Hậu with managing Thiền Tôn Pagoda. During this time, the Pagoda was restored a second time, funded by Lê Thị Tá. Subsequent caretakers of the Pagoda included Dharma Masters Đạo Tài Sở Trí, Tánh Thiên, and Venerable Hải Nhuận, who managed the Pagoda until the late 19th century. At the beginning of the 20th century, Dharma Master Tâm Thiền took on the responsibility of caring for Thiền Tôn Pagoda. Over time, the Pagoda gradually deteriorated.
In 1937, while serving as abbot of Thanh Duyên Pagoda, Venerable Trung Giác Nhiên was also appointed as abbot of Thiền Tôn Pagoda. He was a disciple of Venerable Tam Tịnh. Venerable Trung Thủy Giác Nhiên made great efforts to restore the Pagoda with a comprehensive plan that included the main hall, front gate, and auxiliary rooms, giving the Pagoda its current appearance.
During his 40 years at Thiền Tôn Pagoda, Venerable Trung Thủy Giác Nhiên made significant contributions, such as enlightening monks and devotees, restoring discipline and order in the Pagoda, improving its architecture, and participating in the reorganization of Buddhist branches. In 1973, he was appointed Patriarch of the Unified Buddhist Church of Vietnam. He passed away in 1979 at the age of 102, and his stupa was built within the Pagoda grounds.
To this day, Thiền Tôn Pagoda still preserves its ancient architecture and traditional worship system. The main hall is divided into three sections. In the center, statues of the Three Buddhas representing the Past, Present, and Future are placed on the highest level. The main statue of Shakyamuni Buddha is placed in front of these statues. Below the Buddha statue are three Bodhisattvas: Samantabhadra, Cundi, and Manjushri. On the left side of the main hall are the statues of Shariputra, Avalokiteshvara Bodhisattva, and Mahakasyapa. On the right side is the altar of Kṣitigarbha.
Two side altars in the main hall each feature five statues of the Ten Kings of the Underworld. In front of these side altars are smaller altars: the left altar has a statue of Guan Yu, and the right altar has statues of Earth Gods, Kitchen Gods, the Messenger of Vegetarianism, and the Fire God. Behind the main hall is a space for worshipping the Pagoda's Zen masters and those who contributed significantly to the Pagoda.
The famous poet Nguyễn Du, who once served in the Nguyễn Dynasty's court, visited the Pagoda. From the Pagoda's serene setting amidst autumn leaves and an elderly monk seemingly standing among white clouds, accompanied by the ancient large bell symbolizing the Cảnh Hưng reign, Nguyễn Du reminisced about the past. This inspired him to write a famous poem:
"To the east of the city, there is a Pagoda on Thiên Thai Mountain.
The path seems difficult, with a river in between.
The ancient shape appears among the yellow leaves of autumn.
White clouds obscure the figure of the monk from the previous dynasty.
I regret that old age prevents me from keeping my promises to nature.
The old bell is still here as it was last year,
Reminding me of memories from the past."
Currently, Venerable Thích Thiện Siêu is the abbot of Thiền Tôn Pagoda and has made many improvements to maintain the reputation of the Zen lineage of Master Liễu Quán.
Trung Thiện
1. Ðức Phật Di Lặc- Di Lac Buddha
2. Ngài Văn Thu Sư Lợi Bồ Tát- Superior wisdom Bodhisattva
3. Chùa Báo Quốc- Bao Quoc Pagoda
4. Chùa Thuyền Tôn - Thuyen Ton Pagoda
5. Lý Nhân Duyên Sanh- The Law of Causality
6. Lý Nhân Quả- The Law of Cause and Effect
8. Mười Ðiều Thiện - Ten Good Deeds
9. An Cư Kiết Hạ - The Summer Retreat
10. Năm Uẩn - The Five Aggregater(5 Skandhas)